Video overig
​
Vesperaledag & Mechelen 2014
​
​
Sint Jozefkoor Helmond
Helmond bezit een kostbaar boek,
te kostbaar om het te tonen.
Daarom ligt het veilig opgeborgen in het RHCe
Archief A-2063 Heerlijkheid Helmond, Inventarisnummer 699.
Éénmaal tentoongesteld geweest in 2010,
wacht het nu geduldig tot het voorzichtig wordt aangeraakt,
wanneer zich soms een belangstellende aandient.
In 2011 was ik het die er belang in stelde
en mocht ik meekijken
hoe witte handschoentjes het boek ontvouwden.
Meer nog dan door de prachtige perkamenten bladen
werd ik getroffen door de rijkdom van gregoriaanse melodieën,
zo vertrouwd alsof we ze gisteren zongen.
Twee facsimile exemplaren wachten in de bibliotheek van Helmond om aan u uitgeleend te worden.
Blader, beste lezer, zonder handschoenen door dit namaakboek.
Koester het niet. Zing het uit!
Zodat het origineel, diep opgeborgen in het donker
de echo van onze stemmen verneemt
en zich licht voelt.
​
Jos Leenen
Het Vesperale van Margriet van Cortenbach
Dit rijk versierde handschrift met teksten voor de vespers en completen is omstreeks 1536 vervaardigd en is gebruikt door Anna van Campen, zuster in het klooster van Onze-Lieve-Vrouw in de Hage.
In 1543 werd het klooster, dat net buiten de omwalling van Helmond lag, door de stad zelf in brand gestoken, nadat de zusters in veiligheid waren gebracht in het klooster Sint-Annenborch in Rosmalen en voordat de plunderende Gelderse troepen arriveerden. Kostbare handschriften werden meegenomen naar het nieuwe klooster. Margriet van Cortenbach, geboren in 1530, was een buitenechtelijke dochter van Joost van Cortenbach, Heer van Helmond. In 1553 ging ze in het klooster Soeterbeeck in Nuenen wonen en overleed daar in 1599. Joanna van Cortenbach, dochter van Heer Jan IV van Cortenbach en net als Anna van Campen zuster in het klooster in de Hage en later in Rosmalen, heeft misschien het handschrift geschonken aan haar nicht Margriet van Cortenbach, bij haar intrede in het klooster.
Tot de jaren 60/70 van de 19de eeuw bleef het handschrift in Soeterbeeck, tot het in privébezit kwam en van daaruit werd doorverkocht aan een museum, waarna het bij een antiquair in Nijmegen terecht kwam. Daar kocht in 1930 de Gemeente Helmond het handschrift. Nu is het ondergebracht in het Regionaal Historisch Centrum in Eindhoven.
Margriet van Cortenbach had haar eigen boek voor de vespers en completen. Het betreft een rijk versierd handschrift met 3 perkamenten bladen. Wat het voor Helmond zo bijzonder maakt, zijn de door haarzelf toegevoegde persoonlijke notities en geboorte- en sterfdata van familieleden. Het handschrift bevat bovendien 2 hymnen die door Petrus Mans zijn gecomponeerd. Hij was rector van het klooster van Onze-Lieve-Vrouw in de Hage van 1514 tot 1543. Pangimus cantu (130a) en Nunc et terra ( 132a ) kunnen met recht Helmondse gezangen worden genoemd.
_JPG.jpg)
Opname van gezangen uit het Vesperale van Margriet van Cortenbach in de kerk van Twisteden (D) in 2017.
Het Sint Jozefkoor heeft met toestemming van het RHCe een aantal facsimile-uitgaven van het Vesperale gemaakt voor de koorleden zelf en het RHCe. De stad Helmond heeft als eerste een exemplaar ontvangen.
In 2017 heeft het koor meerdere gezangen uit het Vesperale opgenomen met het oog op het uitbrengen van een CD/DVD met informatie over en gezangen uit het Vesperale. Het zou mooi zijn om het Vesperale nog eens tentoon te stellen samen met andere Helmondse handschriften uit die periode. En dan hoeft het niet te blijven bij het vertonen van één enkel blad van het boek, maar zou de inhoud letterlijk ver-tóónd kunnen worden door het Sint Jozefkoor, live, dan wel op CD. Wat koop je per slot van rekening voor bladmuziek als die ook niet tot klinken komt?
Op dit moment is er al wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het Vesperale van Margriet en twee andere vesperales van het klooster van Onze-Lieve-Vrouw in de Hage (Bernardien van den Berg. Een eigen boek voor de vespers. Drie vesperales als uitgangspunt voor onderzoek naar boekproductie en boekgebruik in het regularissenklooster Onze-Lieve-Vrouw in de Hage te Helmond 1462-1543, gepubliceerd in Millennium, tijdschrift voor middeleeuwse studies, zesentwintigste jaargang 2021 nummer 1-2) en hopelijk zal binnen niet al te lange tijd een uitgebreide publicatie verschijnen over meerdere handschriften van dit klooster. Zo zal een leemte in de Helmondse geschiedschrijving opgevuld gaan worden.
Klik op de afbeelding om te vergroten:
Bekijk hier de presentatie over het Vesperale:
Luister naar de hymne Pangimus van Petrus Mans met vertaling:
Beluister de gezangen uit het Vesperale: